|
ผู้ที่เป็นเบาหวานมานานหลายปี จะเกิดภาวะแทรกซ้อนของอวัยวะต่างๆ โดยเฉพาะหลอดเลือดทั่วร่างกายจะแข็งและหนา ทำให้เลือดไป เลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายลดลง ถ้าควบคุมเบาหวานไม่ดี ภาวะแทรกซ้อนต่างๆ จะเกิดเร็วกว่าปกติ โดยเฉลี่ยโรคไตมักจะเกิดตามหลังโรคเบาหวานมากกว่า 10 ปี ขึ้นไป ถ้าเริ่มมีอาการบวมตามแขน ขา ใบหน้า และลำตัว เป็นการบ่งชี้ว่าเริ่มมีความผิดปกติทางไต การตรวจพบโรคไตระยะเริ่มแรกในผู้ป่วยเบาหวาน คือความดันโลหิตสูง ไข่ขาวหรือโปรตีนรั่วในปัสสาวะ เมื่อไตเริ่มเสื่อมลง จะต้องเจาะเลือดเพื่อตรวจหน้าที่ไต โดยค่ายูเรียไนโตรเจน (BUN) และคริเอตินิน (Creatinine) จะสูงกว่าคนปกติ
ภาวะแทรกซ้อนทางไตในผู้ป่วยเบาหวาน
| |
1. |
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ |
| |
|
อาการบวม |
| |
3. |
ไตอักเสบจากการติดเชื้อ |
| |
4. |
ไตวายฉับพลัน |
| |
5. |
ไตวายเรื้อรัง |
ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไตในผู้ป่วยเบาหวาน
โรคไตพบประมาณ 30 35 % ของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไต ได้แก่
| |
|
เพศชาย |
| |
|
พันธุกรรม |
| |
|
ระดับน้ำตาลสูง |
| |
|
ความดันโลหิตสูง |
| |
|
โปรตีนรั่วในปัสสาวะ |
| |
|
การสูบบุหรี่ |
ทราบได้อย่างไรว่าเป็นโรคไตจากเบาหวาน
| |
|
มีอาการซีด |
| |
|
บวม |
| |
|
ความดันโลหิตสูง |
| |
|
อาการคันตามตัว |
| |
|
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด |
| |
|
ระยะสุดท้ายจะอ่อนเพลีย คลื่นใส้ อาเจียน |
อย่างไรก็ดี การเกิดโรคไตจากเบาหวาน มักมีสิ่งตรวจพบเพิ่มเติม จากผู้ป่วยไตวายเรื้อรังจากสาเหตุอื่น ซึ่งก็คือ ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากเบาหวาน ได้แก่
| |
|
อาการชาตามปลายมือ เท้า |
| |
|
เจ็บหน้าอก |
| |
|
ตามัว |
| |
|
แขนขาอ่อนแรง |
| |
|
แผลเรื้อรังตามผิวหนังและปลายเท้า |
การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน เพื่อป้องกันโรคไต
| |
1. |
ตรวจปัสสาวะ เพื่อหาโปรตีนทุกปี |
| |
|
ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เท่ากับ หรือใกล้เคียงปกติเท่าที่สามารถทำได้ |
| |
3. |
รักษาความดันโลหิตให้อยู่ในเกณท์ปกติ |
| |
4. |
หลีกเลี่ยงการใช้ยา หรือสารที่เป็นอันตรายต่อไต เช่น ยาต้านการอักเสบระงับปวด สารทึบรังสี |
| |
5. |
สำรวจ และให้การรักษาโรค หรือภาวะอื่นที่ทำให้ไตเสื่อมสมรรถภาพ เช่น การติดเชื้อทางปัสสาวะ |
การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน และเป็นโรคไต
| |
|
|
ตรวจปัสสาวะและเลือด เพื่อดูหน้าที่ไตเป็นระยะๆ |
| |
2. |
|
กินยาตามแพทย์สั่งติดต่อกัน และพบแพทย์ตามนัด |
| |
|
|
งดบุหรี่ และแอลกอฮอล์ ซึ่งมีผลต่อหลอดเลือด |
| |
|
|
ถ้าต้องรับประทานยาแก้ปวด หรือยาอื่นๆ ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และเภสัชกร |
| |
|
|
เมื่อมีอาการบวม ควรงดอาหารเค็ม รสจัด หมักดอง และอาหารกระป๋อง |
| |
6. |
|
ควบคุมความดันโลหิตให้ปกติ หรือใกล้เคียงมากที่สุด กินยาสม่ำเสมอ ไม่หยุดยาเองเพราะคิดว่าสบายดีแล้ว |
| |
7. |
|
ระวังอาหารที่มีโคเลสเตอรอลสูง |
| |
8. |
|
รับประทานผักและปลามากขึ้น |
| |
9. |
|
ควรตรวจอวัยวะอื่นๆ ด้วย เช่น ตา หัวใจ ปอด |
| |
10. |
|
สำรวจผิวหนัง และเท้าให้สะอาด ไม่มีแผลเรื้อรัง |
| |
11. |
|
ระหว่างการรักษาด้วยเครื่องไตเทียม ควรรับประทานเนื้อสัตว์ และอาหารเค็มให้น้อยที่สุด |
| |
12. |
|
ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเคร่งครัด |
ตัวอย่างอาหารไขมันสูงที่ควรระวัง
| |
1. |
อาหารโคเลสเตอรอลสูง |
| |
|
| |
|
อาหารทะเล |
| |
|
เนื้อ หมู ติดมัน |
| |
|
กุ้ง |
| |
|
หอย |
| |
|
ทุเรียน |
| |
|
เนย |
|
| |
|
อาหารไตรกลีเซอร์ไรด์สูง |
| |
|
| |
|
อาหารจำพวกแป้ง |
| |
|
ของหวาน |
| |
|
ผลไม้รสหวาน |
| |
|
เครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์ |
|
ศจ.พญ.ลีนา องอาจยุทธ
ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
นายกสมาคมโรคไต แห่งประเทศไทย
|
